DİKASUM & TAPV GÜVENLİ ANNELİK SAHA ÇALIŞMASI
Diyarbakır İl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre 2007 yılında 20 anne ölümü gerçekleşmiştir. Bu sayıya göre Diyarbakır ili anne ölüm oranı, yüz binde 54 olarak ülke ortalamasının hayli üstündedir. Kaybedilen annelerin, ortalama gebelik sayıları 6.4, canlı doğum sayıları 5.2 dir. Ölümlerin %80 i gebelik zehirlenmesi (preeklampsi-eklampsi), kanama, enfeksiyon gibi önlenebilen nedenlerle olmuştur. Doğurganlık sayıları yüksek olan annelerin çoğu doğum öncesi düzenli bakım almamış ve %40 il merkezinde ikamet ettikleri halde hastaneye çaresiz kalındığında götürüldüğü için geç kalınmıştır. Yine ölümlerin %60 ı lohusalık döneminde olmuştur.
Proje, “topluma dayalı hizmet modeli” ile Diyarbakır il merkezinde sağlık hizmetine ulaşmada sorun yaşayan gebelere ve lohusalara doğru sağlık davranışı kazandırmak üzere eğitim, danışmanlık hizmeti vermek ve sağlık hizmet kullanımını desteklemek amacıyla 2007 yılında yapılmıştır.
Mart 2007- Nisan 2008 yıllarında Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezi işbirliği ile gerçekleştirilen proje, 37 bin nüfuslu, göç alan ve düşük sosyo-ekonomik düzeye sahip üç mahallede yürütüldü. Çalışmada, bölgeden seçilen lider kadınlar, “akran eğitimi” yapabilecek yetkinliğe ulaştırıldı ve hedef gruba özgü eğitim materyali geliştirildi. Mahallelerde gebe/lohusalar kayıt altına alındı, sağlık hizmeti kullanımına yönlendirdi ve gebelik döneminde 4, lohusalık döneminde 3 kez ziyaret edilerek eğitim/danışmanlık hizmeti verildi. Projenin ölçme-değerlendirmesi, olasılıksız örneklem yöntemiyle seçilen gebe-lohusa, saha ve sağlık çalışanı gruplarıyla odak grup tartışması (OGT) uygulanarak ve hizmet götürülen (müdahale) grup ile benzer özellik taşıyan ancak hizmet götürülmeyen kontrol grubu arasındaki farklılık anket yöntemiyle değerlendirildi.
Toplam 6020 aile ziyaret edildi, 1119 gebe/lohusaya ulaşıldı, 6452 kez ev ziyareti yapılarak eğitim/danışmanlık hizmeti verildi ve sağlık kuruluşuna yönlendirildi. Çalışmada, gebe /lohusaların birçok olumlu sağlık davranışı kazandıklar, 405 inin ilk kez sağlık kuruluşundan hizmet almaya başladığı, doğumların %96 sinin hastanede yapıldığı saptandı.
OGT sonucunda gebe/lohusaların ev ziyaretlerinden çok memnun kaldıkları, öz bakıma ilişkin aldıkları bilgileri uyguladıkları, demir hapı kullanma, tetanos aşısı yaptırma ve düzenli sağlık kontrolüne gitme alışkanlığının artığı görüldü. Anket çalışması karşılaştırma sonucunda ise müdahale grubun, sağlık hizmeti kullanma ve doğru sağlık davranışı geliştirme açısından anlamlı derecede başarılı olduğu görüldü.
