İBB Sağlık Projesi Çalışanlarına Yönelik İletişim Ve Aile Planlaması Eğitimi
Vakfımız, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) “Sağlık Projesi”nde çalışan ebe ve hemşirelere yönelik hazırlanan ve onların aile planlaması konusunda var olan bilgi ve becerilerini geliştirerek bu konuda danışmanlık yapabilecek düzeye ulaşmalarını sağlamak amacıyla “İletişim ve Aile Planlaması” konulu bir eğitim programı gerçekleştirdi.
Eğitimler iki gruba Ağustos 2003 ve Mart 2004 tarihlerinde verildi. İlk gruba Bağcılar ve Pendik Kadın Sağlığı projelerinde görev alan 8 ve belediyenin “Evde Bakım” ve “Kadın Sağlığı” hizmetlerinde görev alan 10 hemşire-ebe olmak üzere toplam 18 sağlık çalışanı katıldı. İkinci eğitim grubunda ise Fatih, Bağcılar, Kağıthane, Üsküdar ve Pendik olmak üzere 5 “Kadın Sağlığı Merkezi”nde yeni göreve başlayacak olan hemşire ve ebeler katıldı.
Katılımcılara, eğitmenler tarafından hazırlanan kurs içeriğine yönelik yazılı materyallerin verildiği eğitimin lojistik desteği Sağlık İşleri tarafından sağlandı. Kurs bitiminde 1. grup da dahil olmak üzere tüm katılımcılara, Vakfımız tarafından hazırlanan “Katılım Belgesi”, İBB Sağlık İşleri Müdürlüğünce düzenlenen bir tören ile verildi.
İBB Kadın sağlığı Merkezlerinde Üreme Sağlığı Çalışmaları
Bu proje İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) anakente bağlı beş ilçesinde kurduğu Kadın Sağlığı Merkezleri (KSM) bünyesinde üreme sağlığı hizmetlerini geliştirme, destekleme ve yurt düzeyinde uygulanabilecek bir hizmet modeli oluşturma amacıyla planlanmıştır.
İstanbul’da Ümraniye, Pendik, Bağcılar ve Eminönü, Küçükçekmece ilçelerinde olmak üzere 5 ilçede bulunan “Kadın ve Aile Sağlığı Merkezleri”ne, ücretsiz hizmet almak için başvuran 16 yaş ve üstü kadınların üreme sağlığı bilgi düzeyini yükseltmek ve bu alanda olumlu davranış değişikliği sağlayarak halkın bu hizmetlerden yararlanma oranını artırmak hedeflenmektedir.
Bu çerçevede 2 Aralık 2004 günü başlatılan proje çalışmaları ile 2006 yılı Kasım ayı sonuna kadar aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilmiştir.
Proje faaliyetlerine proje ekibinin atanması ile başlanmıştır. Proje ekibi içinde yer alan proje direktörü, proje koordinatörü, proje eğitim koordinatörü hemen çalışmalara başlamış, proje iletişim koordinatörünün seçimi ve atanması projenin 1. ayı sonunda tamamlanmıştır. Bu dönem içinde İBB ile ikinci bir protokol imzalanarak proje içindeki roller belirlenmiş ve İBB tarafından da bir koordinatör atanması sağlanmıştır. Proje faaliyetlerini izleme ve sürdürme amacıyla da bir binek otomobil satın alınmıştır.
Hazırlık çalışmaları içinde, hedef bölgenin bilgi ve hizmet ihtiyacını belirlemek için bir odak grup araştırması yapılması hedeflendiğinden, bu araştırmayı yapmak üzere çıkılan ihale sonucu bir şirketle anlaşılmış ve ardından araştırmanın yapılacağı 2 Kadın Sağlığı Merkezi (KSM) bölgesinden 10 yerleşim yeri belirlenmiştir.
Araştırma raporundaki ayrıntılardan yola çıkılarak eğitici eğitimi programı hazırlık çalışmalarına geçilmiştir. Kadın Sağlığı Merkezlerinde çalışacak eğitici/danışman hemşirelerin eğitimini gerçekleştirmek, eğitim programlarını hazırlamak, eğitim programını izlemek ve eğitimde kullanılan materyali modül haline getirmek üzere bir ekip oluşturulmuştur. Ekipte proje eğitim koordinatörüyle birlikte iki uzman danışman görev almıştır. Oluşturulan ekibin çalışmalarına proje koordinatörü de katılmıştır.
Ekibin çalışmasına paralel hemşire adaylarının bulunması için gereken duyuru faaliyetleri yapılmıştır.
Başvuran adaylar içinden 10 hemşire, eğitim programına katılmak üzere seçilmiş, 10 kişilik diğer grup, kadın sağlığı merkezlerinde fiilen çalışan personel içinden belirlenmiştir. Eğitim sonrasında projede fiilen çalışan 5 i vakıf, 5 i belediye personeli olmak üzere 10 tam zamanlı eğitimci/danışman hemşire olmuştur.
Eğitim ekibi, eğitici/danışman olarak eğitilecek personel için 10 günlük katılımcı ve beceri kazandırıcı iki 5 günlük bölümden oluşan bir program hazırlamıştır Programda kullanılacak eğitim materyalleri geliştirilmiştir. Programda eğitim iletişim becerileri ve üreme sağlığı konuları yer almaktadır. Birinci 5 günlük programın arkasından yaklaşık 1 ay kadar sonra ikinci 5 günlük program uygulanmış, sonunda 20 kişi, bireysel ve küçük grup eğitimlerini gerçekleştirecek/yönetecek beceriyi edinmiştir. Bu ekipten en başarılı olanlar proje için seçilmiştir.
Proje onayı ile birlikte hazırlık çalışmaları çerçevesinde projenin uygulanacağı 5 KSM nin tüm personeli ile bu çalışmada görev alacak ve Vakıf tarafından istihdam edilecek hemşirelerinde katıldığı bir toplantı yapılmış ve toplantıda proje çalışmaları tüm personele tanıtılıp çalışmalarda destekleri istenmiştir.
Projenin 4. ayında daha önceden uygulama alanı olarak belirlenen ve proje içinde açılacağı taahhüt edilen merkezlerle ilgili yer sorunu çıkmış ve projenin uygulanacağı merkezlerin komşu ilçelere taşınmasına karar verilmiştir. Bu sorun yapılan yazışma ve görüşmelerle Haziran 2005 içinde çözümlenmiş, eğitilen hemşireler uygulama çalışmalarına başlamışlardır.
Uygulama çalışmalarında eğitimcilerin halk eğitiminde kullanacağı modüller geliştirilmiştir. Başlangıçta 8 adetle yola çıkılmış, beliren ihtiyaçlar nedeni ile modül sayısı 15 e ulaşmıştır. Eğitimlerin de bu 15 başlık üzerinden sürdürülmesi kararına varılmıştır. Aslında eklenen yeni bir konu olmayıp, daha önce tanımlanan 8 konunun ayrıştırılması bu duruma yol açmıştır. Konu başlıkları şöyledir: Menopoz, Bedenimizi Tanıyalım, Sağlıklı Cinsel Yaşam, Gebelikte Bakım, Loğusa Bakımı, Emzirme ve Yeni doğan Bakımı, Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlardan Korunma, Gebelikte Riskli Durumlar, Aile Planlaması Danışmanlığı, Çocuk Sahibi Olamayan Çiftlere Danışmanlık, Meme ve Rahim Ağzı Kanserlerinde Erken Tanı, Üreme Organlarının Hijyeni, Ergenlik Dönemi Yaşanan Değişiklikler, Üreme Sağlığı Hizmetlerinde Yasal Durum ve Evlilik Öncesi Danışmanlık.
Bu eğitimlerde kullanılacak görsel materyal, maket ve modeller ile bireysel eğitim için atlaslar ve grup eğitimi için Powerpoint sunumlar hazırlanmış ve tüm materyal standart olarak 5 birimde kullanılmıştır. Bu dönemde modüllerin testi yapılmış ve son düzeltmeleri yapılan modüller bastırılarak çoğaltılmıştır. Böylelikle projenin ürünü olarak “Eğitici Hemşire Danışmanlık Modülü” ve “Eğitici Hemşirelerin Eğitimi Modülü” hazırlanmıştır.
Uygulama çalışmalarıyla birlikte aylık ve üç aylık değerlendirme toplantıları gerçekleştirilmeye başlanmış ve bu toplantılarda projeye ilişkin sorun ve çözümler tartışılmıştır. Aylık toplantılar proje koordinatörleri, proje eğitim koordinatörü ve eğitici hemşirelerin katılımı ile her KSM de ayrı ayrı yapılmış ve raporlanmıştır. Ayrıca eğitim koordinatörü her ayın ilk günlerinde her merkezde bir gününü geçirmiş ve eğitici hemşirelerin yaptığı eğitimleri izlenmiş, eğiticilere geri bildirim verilmiş, eğitim konularının çeşitliliği ve revizyonu sağlanmıştır. Üç aylık toplantılar ki şimdiye kadar iki tane gerçekleştirilmiştir tüm proje ekibinin ve İBB sağlık daire başkanı ve üst düzey yöneticilerinin katılımı ile gerçekleştirilmiş, bu toplantılara KSM’lerin sorumlu hekim ve hemşireleri de davet edilmişlerdir. Proje saha çalışmalarıyla birlikte en sık konuşulan konu eğitim için başvuran sayısının ve yaş grubu açısından katılımcı profilinin nasıl arttırılacağı olmuştur. Yine yönetsel sorunlar ve KSM’lerin kısıtlı hizmet spektrumunun olumsuz etkisi gündeme gelmiş ve çözümler aranmıştır.
KSM’lerde eğitim programları, grup ve bireysel eğitimlerle devam etmiştir. Hazırlanan eğitim programlarını içeren takvimler KSM’lerde duyurulmuştur. Geçen altı aylık dönemde yapılan çalışmalar ile 50.000 den fazla kadın çeşitli konularda bireysel ve gurup eğitimlerine katılmışlar ve eğitimlerden yararlanmışlardır.
Eğitim programlarıyla birlikte programlarda kullanılmak üzere geliştirilen ve bu yıl bastırılan broşür ve bilgi föylerinin dağıtımı da yapılmıştır. Basımı yapılan160.000 broşürün yarıdan fazlası çalışmalar sırasında dağıtılmıştır. Broşürler eğitim konularına paralel hazırlanmış 16 ayrı konuyu kapsamaktadır.
Projenin bu uygulama döneminde de tanıtıma yönelik faaliyetlerimiz sürdürülmüş ve IBB (İstanbul Büyükşehir Belediyesi) ile işbirliği yapılıp IBB nin olanaklarından yararlanmaya çalışılmıştır. İBB kadın koordinasyon merkezi, İstanbul Meslek Edindirme Kursları (İSMEK), ilçe belediyelerinde kadın çalışmalarını yürüten ekiplerle işbirliği yapılarak bulunulan her fırsatta kadınların merkezleri kullanmalarını sağlayacak tanıtım çalışmaları sürdürülmüştür..
Proje bütçesi kapsamında hazırlatılan radyo spotları, projenin bilgi hattına ve dolaylı olarak KSM lerine başvuruyu arttırmaya hizmet etmiştir. Nitekim radyo ilanlarıyla birlikte bilgi hattını arama sayısı çok artmıştır. Bilgi hattı projenin hazırlık dönemi içinde tamamlanarak devreye alınmıştır. Bilgi hattının çalışmaları içinde hafta içi her gün 09.00–18.00 saatleri arasında çalışan ve gerekli becerilerle donatılmış danışman hemşiremiz canlı danışmanlık hizmeti ve yönlendirme yapmaktadır. Kurulduğundan bu yana 40.000 den fazla arama olmuştur. (Kadın Sağlığı Bilgi Hattı 212 2570646)
Proje çalışmalarını desteklemek amacıyla bir dizi faaliyet yine yukarıdaki çalışmalara paralel sürdürülmüştür. KSM’ lerine 4 bilgisayar, birçok fonksiyonlu yazıcı, bir LCD projektör, eğitim odaları için sandalye, eğitim materyali, beyaz tahta, eğitim için modeller ve posterler temin edilmiş, kayıt ve izleme için bilgisayar programı geliştirilmiştir.
Projenin Kasım 2006 da final değerlendirme toplantısı yapılmış ve sonuçlar ilgililerle paylaşılmıştır. İBB nin bu çalışmalara paralel olarak İstanbul’daki kadın sağlığı merkezi sayısını 30 a yükseltme kararı ve hazırlanan materyalleri çoğaltarak bu merkezlerde kullanmaya devam etme girişimi, çalışmanın devamlılığı açısından önemlidir. Bu durum projeyle atılan adımların yerini bularak İstanbul’da yaşayan kadınlara önemli ve sürekli bir hizmet niteliğine büründüğünü görmek Vakfımızın başarısı olarak değerlendirilmelidir.
